THÔNG TIN

Bài viết
Bình luận

ONLINE

Free Global Counter

TRUY CẬP

ALEXA

02 tháng 3 2013

MẠN ĐÀM NHÂN ĐỌC: “Thư ngỏ gửi Hội đồng Giám mục Việt Nam, Hội thánh Tin Lành Việt Nam”

by Mõ Làng  |  at  2.3.13

                Hải An
P/s: Lời của tác giả bài viết
Mấy ngày hôm nay trên các trang mạng xã hội đăng tải nội dung toàn văn của “Thư ngỏ gửi Hội đồng Giám mục Việt Nam, Hội thánh Tin Lành Việt Nam” của một giáo dân tên là Nguyễn Sâm gửi đến Hội đồng Giám mục Việt Nam và Hội Thánh Tin Lành Việt Nam.
Và tôi thực sự ấn tượng bởi yêu cầu cuối cùng của Thư ngỏ: “Cuối cùng, mong rằng Giáo hội Công Giáo và Tin Lành vui lòng công khai giải thích các thắc mắc tôi nêu ra. Vì đây, cũng có thể là, thắc mắc của hằng triệu con chiên và người dân Việt, nhưng họ không dám mở lời vì nhiều lý do như “vấn đề nhạy cảm, tế nhị, quá khích hay chống báng hoặc chia rẽ tôn giáo, v.v..”?
Sau đây là toàn văn của Thư Ngỏ:
“Thư ngỏ gửi Hội đồng Giám mục Việt Nam, Hội thánh Tin Lành Việt Nam
Kính gửi:  - Hội đồng Giám mục Việt Nam*
    -  Hội thánh Tin Lành Việt Nam*

Kính thưa quý vị:
Như chúng ta đều biết, Hiến pháp của một quốc gia là căn bản pháp lý, là kim chỉ nam cho những sinh hoạt của quốc gia ấy.
Kinh điển hoặc Thánh thư của một tôn giáo là kim chỉ nam cho những chương trình hành hoạt của tôn giáo ấy.
Hai ngàn năm qua, Giáo hội Kitô (Công Giáo và Tin Lành) sử dụng hai cuốn Thánh Kinh Cựu Ước và Tân Ước để làm khuôn vàng thước ngọc cho việc thờ phụng và truyền bá lời dạy của Chúa Trời (Thượng Đế, Jehovah). 
Là một người được rửa tội từ những năm đầu của tuổi ấu thơ, vì mẹ mất sớm, theo dì đi nhà thờ, dần dần tôi nhận thấy nhiều điều trong Thánh Kinh rất khó chấp nhận, nhất là các cuốn Cựu Ước (Ngũ kinh), nhưng không biết thắc mắc với ai. Lúc trao đổi với một số bạn hữu về những điều quái dị trong Cựu Ước, vài người bạn cho tôi là quá khích, đụng đến vấn đề tế nhị, nhạy cảm. Nên tôi đành im lặng nhưng lòng vẫn áy náy không yên.
Lúc ôn lại lịch sử rao truyền “Tin Mừng” của Chúa, chúng ta thấy chính vì nội dung của những cuốn Thánh Kinh này mà trên hai trăm triệu người đã bị giết oan ức qua các cuộc Thập tự chinh, các tòa hình án [Inquisition], thiêu sống, trấn nước nạn nhân, và nhiều Giáo hội còn toa rập với các phong trào thực dân đi chiếm thuộc địa v.v…Vì thế ngày 12.3.2002, Giáo Hoàng JP II đã mạnh dạn chủ lễ; sám hối với nhân loại về 7 núi tội mà Giáo hội Công Giáo La Mã đã gây ra trong suốt hai ngàn năm truyền giáo.
Tuy thế, Giáo hội Công giáo Việt Nam vẫn chưa có một lời ăn năn với Tổ quốc. Ngược lại, đôi lúc còn có những hành động, xem ra, không tôn trọng pháp luật quốc gia như nhiều vụ cầu nguyện đòi đất mà Giáo hội chưa từng sở hữu hợp pháp, nhưng có được, nhờ quyền lực của thực dân Pháp.
Năm 2010 tôi lại thấy, Giáo hội xin giấy phép xuất bản 5 cuốn Kinh Cựu Ước (Ngũ Kinh), trong đó chứa đựng những lời dạy không có nhân tính của Chúa Trời mà một cựu con chiên như tôi đã từng được dạy là Chúa “Lòng Lành Vô Cùng”.
Còn Giáo hội Tin Lành mới bám rễ trên quê hương Việt Nam, sau Công giáo, mà cũng đã có những hành động hùng hổ, ngạo mạn và xem thường luật pháp quốc gia, được biểu lộ trong “Tuyên ngôn thuộc linh” do hai Mục sư Trần Văn Đích và Phượng đọc tại sân Vận động Mỹ Đình Hà Nội, lễ Noel 2009: “Dân tộc Việt Nam chắc chắn thuộc về Đức Chúa Trời. Mọi xiềng xích tội lỗi và rủa sả của các thế hệ trước đã bị tuyên bố cắt đứt, hình ảnh con rồng, tức con rắn xưa là ma quỷ kể từ nay không còn tiếp tục được ảnh hưởng trên dân tộc Việt Nam” (Mỹ Đình, 20.12.2009), [Ngụ ý, Huyền thoại “Con Rồng Cháu Tiên”. Rồng là rắn, là ma quỷ. Mà ma quỷ thì phải tiêu diệt. Nhưng hai vị, nào có biết hoặc không cần biết Chúa Trời theo Thánh Kinh giống ai?
Dưới đây là, vài tóm lược trong vô số những lời dạy tàn bạo khủng khiếp của Chúa trong Cựu Ước để quý ngài gợi nhớ: 
- Phục Truyền luật lệ ký [Chương12, đoạn 2-7] dạy: Phải vằm nát và đốt tất cả những nơi thờ tự của những kẻ ngoại đạo, phá bỏ tất cả những ông Thần mà họ thờ… 
- Thi Thiên [Psalm, 137: 9]: Phúc cho những ai bắt con trẻ của người Ba-bi-lon mà đập vào đá cho chết.
- 1 Samuel [15: 2-3]:Hãy đánh dân A-me-léc và phải giết mọi súc vật của chúng, nam nữ giết hết, con trẻ còn bú, bò, chiên, lạc đà phải giết hết.
Nhất là cuốn Dân Số Ký, chương 31, tóm lược: Chúa Trời chỉ đạo cho ông Mai-sen (Moses) mộ binh chống dân Ma-đi-an. Quân của Mai-sen cướp vàng bạc, kim loại, bắt hằng trăm ngàn gia súc của dân Ma-đi-an đem về chia nhau. Đàn ông và trẻ thơ bị giết sạch hết. Nhưng 32 ngàn cô gái còn trinh bắt về làm quà cho các lính ra trận. Chúa Trời bảo ông Mai-sen nộp cho Chúa súc vật và 32 cô gái còn trinh”.[Theo “Kinh Cựu Ước (NGŨ THƯ), trang 453-457, do Nhóm Phiên dịch CÁC GIỜ KINH PHỤNG VỤ thực hiện, tòa Tổng Giám mục Việt Nam chuẩn y”. Nhà xuất bản Tôn Giáo, Hà Nội cấp giấy phép – 2010Bán tại Nhà thờ đường KỳĐồng. Tp.HCM. Tôi có mua một cuốn, giá 60 ngàn đồng].
Hành động của Chúa Trời như thế dễ bị hiểu lầm rằng, Ngài là đảng trưởng của một đảng cướp của giết người, đem súc vật và gái trinh về chia nhau. Trong đó, Chúa Trời cũng được một phần gồm 32 cô. 
Qua thư ngỏ nầy, chúng tôi ước mong quý Ngài trong hai Giáo Hội vui lòng giải thích cho những thắc mắc sau đây: 
1. Các cuốn kinh Cựu Ước lưu hành hiện nay là y như nguyên bản được Giáo hội Mẹ khẳng định là, Chúa Trời đọc cho ông Mai-sen viết từng chữ từng lời nên không bao giờ sai, hay là bị ngụy tạo sửa đổi qua lịch sử như, Hoàng đế Constantine(315-230 CE),trong thế kỷ thứ 4, triệu tập hội nghị viết lại Thánh Kinh theo quan điểm của nhà vua và theo tình hình chính trị, chiếm hữu và duy trì thuộc địa?
2. Nếu Thánh Kinh bị ngụy tạo, sao Giáo Hội lại cho tái bản, năm 2010, với mục đích gì?
3. Nếu những con chiên Công giáo và Tin lành thực hiện những lời dạy như một vài điều trong Thánh Kinh mà tôi vừa trích dẫn, thì luật pháp Việt Nam có quyền trị tội những người đó không? Vì con chiên viện dẫn lý do là họ thực hành lời dạy của tôn giáo họ? Nếu không làm theo Chúa, lúc chết họ bị đày xuống hỏa ngục không?
 4. Những lời dạy trong Thánh Kinh như thế, phải chăng là một trong những nguồn cảm hứng chính cho nhiều Linh mục và Giám mục phạm tội hiếp dâm, xẩy ra hầu hết các quốc gia trên thế giới?
5. Giáo Hoàng Benidicto 16 từ chức vì, lương tâm và trách nhiệm của một vị đại diện Chúa trên trần gian trước những hành động dâm ô của nhiều chức sắc trong Giáo hội. Và phải chăng, việc từ chức nầy cũng do những bao che, dung túng và vô trách nhiệm của Giáo hội về các vụ lạm dụng tình dục kinh khiếp đối với hàng loạt trẻ em mà hàng giáo phẩm gây ra? Và Giáo Hội có bị truy tố ra tòa án quốc tế không?
 6.Một Giáo Hội với bao hệ lụy khó lòng chấp nhận như thế. Nhưng Giáo Hội luôn luôn cho mình là Hội Thánh, là Thánh thiện, là rao giảng tin “Mừng”! Ngoài ra, còn dùngnhiều phương tiện bất chính để đổi đạo tín đồ các tôn giáo giáo khác, biến những người hiền lương trở nên cuồng tín, và có thể những tân tòng nầy sẽ theo lời dạy độc ác của Thánh Kinh mà phạm tội. Do đó, việc đổi đạo là một trọng tội, có bị pháp luật nghiêm trị không? 
7. Gần hai nghìn năm lịch sử, há Giáo Hội Kito (CG và TL) không tìm ra được một người hiền lương đạo đức nào (ngay cả trong hàng Giáo phẩm và con chiên của Giáo Hội cũng không thiếu) để tôn thờ, mà phải tôn thờ một nhân vật phi nhân, giống như đảng trưởng của một đảng cướp của giết người hiếp gái trinh mà Cựu Ước đã mô tả?
8. Tôi nghĩ, hàng triệu con chiên của Giáo Hội, hoặc không được dạy trung thực về Thánh Kinh, hoặc bị giải thích méo mó về nội dung lời dạy của Chúa, hoặc Thánh Kinh bị ngụy tạo, gán cho Chúa điều mà Ngài không bao giờ có? Và chính sự gán ép sai lầm nầy là một trọng tội đối với Chúa!
9. Lúc truyền bá một tác phẩm thiếu nhân tính như Thánh Kinh Cựu Ước, Giáo hội có vi phạm luật pháp quốc gia không? Có đi ngược lại giá trị đạo đức của dân tộc và nhân loại không? Quý ngài có vui vẻ để rao giảng những điều độc ác trong Cựu Ước? Quý ngài có chịu trách nhiệm những hành động của con chiên lúc họ hành xử nhiệm vụ tông đồ mà Thánh Kinh dạy? 
10. Cuối cùng, mong rằng Giáo hội Công Giáo và Tin Lành vui lòng công khai giải thích các thắc mắc tôi nêu ra. Vì đây, cũng có thể là, thắc mắc của hằng triệu con chiên và người dân Việt, nhưng họ không dám mở lời vì nhiều lý do như “vấn đề nhạy cảm, tế nhị, quá khích hay chống báng hoặc chia rẻ tôn giáo, v.v..”?
 Đây là một trong những vấn nạn hệ trọng đến an ninh xã hội, ảnh hưởng đến đạo đức, tôn giáo và lối sống của người dân Việt. Vì thế, rất mong, các cơ quan chức năng, cơ quan truyền thông, các trang chủ, các Diễn Đàn và quý độc giả vui lòng lên tiếng (thuận hoặc nghịch), và giúp chuyển tải rộng rải Thư Ngỏ nầy đến Giáo Hội Công Giáo và Tin Lành Việt Nam cũng như tất cả quần chúng trong và ngoài nước, để một cựu con chiên như tôi, cũng như nhiều người khác, có cơ hội học hỏi sửa sai, nếu có.
Trọng kính,
Nguyễn Sâm
20.2.2013
Vài bài liên hệ đến Thư Ngỏ nầy, được viết bởi các tác giả khác, tôi kèm theo links để tham khảo:
*Emailweb@hdgmvietnam.org, hanoichurch@yahoo.com, tintuc@hoithanh.com
P/s: Với Thư ngỏ gửi Hội đồng Giám mục Việt Nam, Hội thánh Tin Lành Việt Nam”, tác giả Nguyễn Sâm đã táo bạo hiếm có. Giám đặt 10 câu hỏi cho các chức sắc Kito Giáo. Với những câu hỏi xoáy sâu vào thực trạng của Giáo hội Công giáo và Hội Thánh Tin Lành liệu chúng ta có nên hi vọng rằng, sau khi đọc được nội dung của Thư ngỏ này mà những người đứng đầu Giáo hội hoàn vũ, trong nước có sự mạnh dạn thay đổi theo chiều hướng tiến bộ và thích nghi không?
Hay họ vẫn giữ nguyên cho mình một “bản sắc” riêng, không chịu thay đổi cái bản thể của chính mình. Khư khư giữ những giá trị thuộc về quá khứ và đang bị nhân loại lên tiếng.
Tôi cho rằng, Thư ngỏ này được phổ biến nhân một sự kiện trọng đại của Giáo hội Công giáo hoàn vũ đó là Giáo Hoàng Benidicto 16 từ chức “…vì, lương tâm và trách nhiệm của một vị đại diện Chúa trên trần gian trước những hành động dâm ô của nhiều chức sắc trong Giáo hội. Và phải chăng, việc từ chức nầy cũng do những bao che, dung túng và vô trách nhiệm của Giáo hội về các vụ lạm dụng tình dục kinh khiếp đối với hàng loạt trẻ em mà hàng giáo phẩm gây ra? Và Giáo Hội có bị truy tố ra tòa án quốc tế không?” (Nội dung Thư Ngỏ) và với sự khủng hoảng hiện nay của Giáo hội Công giáo, hi vọng Thư ngỏ như một xúc tác, một lực tác dụng tạo nên một sự thay đổi nào đó theo chiều hướng tích cực, ít nhất sự thay đổi đó diễn ra với những tín đồ, con chiên đạo Công giáo và Tin Lành trên đất nước Việt Nam thân yêu.
Và khi đọc bài: “Khảo cứu Thánh kinh Tân ước” trên trang Tôn giáo & Đối thoại của Trang web: sachhiem.net  thì tác giả Hồng Ngọc có đặt ra một giả  thiết: “….Qua 20 trích dẫn từ Thánh Kinh Cựu Ước và Tân Ước nêu trên (dĩ nhiên là còn rất nhiều những lời dạy tương tự như thế trong Thánh Kinh), và nếu sử dụng ba tiêu chí: nhân bản, thực dụng và khoa học để thẫm định giá trị của tôn giáo, chúng ta thấy Thánh Kinh của Tin Lành và Công Giáo thiếu tính nhân bản, không thể áp dụng vào đời sống của cọng đồng nhân loại, và đi ngược lại khoa học. Do đó, Giáo Hội cần có một chương trình canh tân đổi mới toàn diện từ tín lý đến thực hành, còn không thì Giáo hội dần dần sẽ suy yếu lúc trình độ dân trí ngày mỗi vươn cao. Và chính phủ của các quốc gia trên thế giới, phải chăng nên có ban nghiên cứu Thánh Kinh để thẩm định giá trị của chúng trong nền văn hóa và văn minh nhân loại?” Đó cũng là trăn trở của chính tác giả Nguyễn Sâm được chuyển tải trong Thư ngỏ.
Chuông có đánh mới vang, đèn có khêu mới rạng. Ông Nguyễn Sâm đã đánh một tiếng chuông vang dội thấu tận Vatican để thức tỉnh vô số người trước những danh từ hoa mỹ dối gạt lừa đảo hơn 2 ngàn năm qua. Hỏi một câu đã mệt cho người ta, ông Nguyễn Sâm đưa ra đến 10 câu hỏi làm sao họ đủ sức trả lời?
Câu trả lời đó giành cho nhưng chủ thể có trách nhiệm!


36 nhận xét:

  1. hội đồng giám mục cần làm rõ, giải thích rõ ràng và có những biện pháp xử lý sai phạm để không ảnh hưởng đến uy tín của giáo hội.

    Trả lờiXóa
  2. tôn giáo dân tộc luôn luôn là vấn đề nhạy cảm, thường bị các thế lực thù địch lợi dụng triệt để để phá hoại Đảng và Nhà nước ta

    Trả lờiXóa
  3. Mấy cái vấn đề về tôn giáo này thật là rắc rối quá.

    Trả lờiXóa
  4. dù đạo nào cũng dạy người sống tốt đời đẹp đạo thế nhưng rất nhiều người lại bóp méo đi cái lỹ tưởng cao đẹp đó

    Trả lờiXóa
  5. Giáo Hội cần có một chương trình canh tân đổi mới toàn diện từ tín lý đến thực hành, còn không thì Giáo hội dần dần sẽ suy yếu lúc trình độ dân trí ngày mỗi vươn cao

    Trả lờiXóa
  6. Hội đồng Giám mục Việt Nam và Hội Thánh Tin Lành Việt Nam nên đọc kỹ và trả lời rõ những thắc mắc trên, đấy có thể là bài toán cho sự phát triển giáo hội sau này

    Trả lờiXóa
  7. phải chăng nên có ban nghiên cứu Thánh Kinh để thẩm định giá trị của chúng trong nền văn hóa và văn minh nhân loại

    Trả lờiXóa
  8. Giáo hội Công giáo Việt Nam vẫn chưa có một lời ăn năn với Tổ quốc, lại còn càng ngày càng có những hành động lộng hành sai trái

    Trả lờiXóa
  9. công giáo thực sự là nhức đầu không cho tồn tại thì là không công bằng,cho tồn tại thì gây bao nhiêu phiền toái

    Trả lờiXóa
  10. Vấn đề tôn giáo luôn là vấn đề gây nhức nhối của dân tộc, thường bị các thế lực thù địch lợi dụng triệt để để phá hoại Đảng và Nhà nước ta

    Trả lờiXóa
  11. Giáo hội Công giáo vẫn nằm trong quyền kiểm soát của nhà nước vì thế đừng có mà tuyên truyền bậy bạ

    Trả lờiXóa
  12. Lại là 1 lũ dùng tôn giáo để chống đối Đảng và nhà nước. Thật là bất lương.

    Trả lờiXóa
  13. Tôn giáo sinh ra là để giúp con người hướng thiện thế mà nay những người truyền giáo lại đi truyền bá những tư tưởng như vậy thử hỏi có thể chấp nhận được ko?

    Trả lờiXóa
  14. tôn giáo có rất nhiều điều tốt đẹp . Hãy cố gắng phát huy điều đó đừng làm gì trái với lương tâm nhé

    Trả lờiXóa
  15. tôn giáo vốn dĩ dạy người ta điều hay lẽ phải, nhưng lại luôn bị kẻ xấu lợi dụng, đứng trong hàng ngũ tôn giáo để làm điều ác, chúng ta cần lên án và loại bỏ chúng

    Trả lờiXóa
  16. những người đang là thành viên của tôn giáo hãy làm đúng chức trách nhiệm vụ, làm theo những điều hay lẽ phải giúp đời, không nên lợi dụng các vấn đề tôn giáo để thực hiện những việc không hay

    Trả lờiXóa
  17. lại tôn giáo vấn đề tôn giáo rất chi là phức tạp

    Trả lờiXóa
  18. Sự tự do tín ngưỡng tôn giáo luôn được nước ta chú trọng.Nhưng sự tín ngưỡng phải đúng pháp luật

    Trả lờiXóa
  19. những lời nói xúc phạm giáo hội công giáo Việt Nam, làm ảnh hưởng đến uy tín của giáo hội với công giáo. Cần có lời giải thích.

    Trả lờiXóa
  20. Chúng ta phải hết sức cảnh giác. tôn giáo dân tộc luôn luôn là vấn đề nhạy cảm, thường bị các thế lực thù địch lợi dụng triệt để để phá hoại Đảng và Nhà nước ta

    Trả lờiXóa
  21. bản thân tôn giáo không có gì xấu, nó luôn hướng con người ta tới cái chân thiện mỹ, chỉ có những kẻ lợi dụng tôn giáo mới đáng lên án. chúng ta không nên hành động hay phát ngôn thiếu suy nghĩ mà dẫn đến sai lầm đáng tiếc

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. đúng vậy, tôn giáo không xấu nhưng nó vô cùng nhạy cảm, đừng để kẻ xấu có cơ hội để lợi dụng vấn đề tự do tôn giáo để gây rối trật tự xã hội và sự ổn định của đất nước

      Xóa
  22. đọc kỹ bài viết mình thấy khá ân tượng với ông có tên là Nguyễn Sâm, mình thấy những vấn đề ông hỏi không phải là không có lý và mình nghĩ đó cũng là câu hỏi của không ít người kẻ cả người theo đạo và người không theo đạo

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. ông Nguyễn Sâm có những câu hỏi rất hay, những người có liên quan hãy trả lời cho ông Sâm và mọi người sáng tỏ

      Xóa
  23. mỗi người có một quan điểm, một lý tưởng riêng, nhưng cái gì đúng thì nói đúng, cái gì sai thì nói sai, không nên tùy tiện đánh giá chủ quan mà có những tác động tiêu cực tới xã hội

    Trả lờiXóa
  24. đúng, vấn đề tôn giáo và dân tộc hết sức nhạy cảm, hãy phát ngôn có căn cứ và suy nghĩ

    Trả lờiXóa
  25. có nhiều người như ông Nguyễn Sâm nhưng không dám đưa ra ý kiến của mình vì có nhiều lý do tế nhị, ông là người dũng cảm

    Trả lờiXóa
  26. Hội đồng Giám mục Việt Nam, Hội thánh Tin Lành Việt Nam cũng là một phần trong hệ thống tôn giáo của việt nam,cùng sống trong mái nhà chung "Viêt Nam " Chính vì thế sự phát triển của giáo hôi, hội tin lành phải gắn với sự phát triển chung của dân tộc.

    Trả lờiXóa
  27. Huvochavez thật là con người vĩ đại, từ khi ông lên nắm quyền ông đã có nhiều sự cống hiến cho đất nước veneduela. từ 25% nhân dân nghèo đói, với sự nỗ lực của mình ông đã giảm tình trạng đói nghèo của nước mình xuống còn chưa đầy 5%.Thật khâm phục ông.

    Trả lờiXóa
  28. không biết trên thế giới được mấy người như ông,có đức có tài có lòng nhân hậu yêu hòa bình.thế giới sẽ tốt đẹp hơn nếu có người như ông

    Trả lờiXóa
  29. việc sủa đổi hiến pháp đã tạo cơ hội cho luc ròi phản động hoành hành chúng ta rất đau nhưng bỏ qua cái đau đó đầu óc ta vẫn tĩnh táo và bước những bước đi đúng

    Trả lờiXóa
  30. Hội đồng Giám mục Việt Nam và Hội Thánh Tin Lành Việt Nam cần làm rõ, giải thích rõ ràng và có những biện pháp xử lý .

    Trả lờiXóa
  31. Đảng đã đưa đất nước hội nhập, khai thác tối đa các lợi thế, đối phó một cách có hiệu quả với các thách thức, nâng cao vị thế Việt Nam trên trường quốc tế. Thành quả to lớn ấy mỗi người dân Việt Nam đều cảm nhận được qua sự cải thiện đáng kể đời sống vật chất lẫn tinh thần, nhất là những năm gần đây.

    Trả lờiXóa
  32. Nhưng cũng thẳng thắn nhìn nhận rằng nước ta vẫn còn nghèo, đời sống của nhân dân ở nhiều nơi vẫn còn khó khăn, vất vả. Chúng ta không thể quên hình ảnh các em nhỏ phải đu người trên dây vượt sông Pô Kô để đến trường, không thể quên hình ảnh người nông dân lam lũ trên ruộng đồng, những giọt mồ hôi rơi theo những gánh hàng rong…

    Trả lờiXóa
  33. nhận xet quá tầm bạy. dối trá trá hình
    đừng ai tin lời Hải an.

    Trả lờiXóa

Proudly Powered by Blogger.