XUNG QUANH CÂU CHUYỆN ĐÃI NGỘ VÀ TRÁCH NHIỆM TRONG NGÀNH Y TẾ VIỆT NAM

Ở Việt Nam có hai đối tượng không ai dám và mảy may ý định động tới đó là đội ngũ Y, Bác sỹ và những nhà Ngoại cảm. Mới nghe qua có vẻ hơi vô lý và có người sẽ quy kết ngay những đức tính không đẹp về con người Việt Nam hôm nay, đại loại như thói an phận thủ thường, không thích va chạm, tính cộng đồng thấp. Hay có người sẽ quy chụp vào những vấn đề sâu xa, mang tính bản chất hơn, đó là sự hạn chế trong việc đấu tranh cho những giá trị nhân bản….Điều này xuất phát từ việc, những người Việt Nam hôm nay nhận thức được những câu chuyện buồn về ngành Y với sự xuống dốc không phanh về Y đức, về lương tâm người thầy thuốc; là việc chen lấn, nhảy múa của đồng tiền trong cái nghề được cho là cao quý nhất trong những nghề cao quý (Chữa bệnh cứu người). Đó còn là câu chuyện khó tin về giá sữa, giá thuốc, giá viện phí giành cho trẻ em, những người sử dụng chính sách bảo hiểm người nghèo, rồi câu chuyện liên quan tiêm chủng mở rộng hiện nay, việc cấp giấy phép hành nghề, đăng ký kinh doanh cho những cơ sở Y tế tư nhân ở các tỉnh, Thành phố trực thuộc Trung ương….Rồi câu chuyện về những người lợi dụng hoạt động tâm linh để mưu cầu lợi ích, giàu sang. Đặc biệt hơn những sai phạm ấy lại dẫn đến một địa hạt mà lâu nay không ai trong chúng ta dám động tới, dù là trong ý nghĩ (việc tìm kiếm mộ liệt sỹ hi sinh trong chiến tranh)….

Những hiện trạng đó, những người Việt Nam nhận thấy, nhưng họ im lặng bởi ai cũng có ý nghĩ: Hôm nay mình mạnh miệng lên án những vị Bác sỹ nhận mãi lộ người bệnh, chịu những tai ương, tiêu cực của ngành Y nhưng lại sợ biết đâu sau này mình cũng là nạn nhân, muốn mình không dính tốt nhất không nên nói câu chuyện đó; lên án những những kẻ buôn thần, bán thánh nhưng đôi lúc nghĩ lại họ cũng thấy rợn lòng, xao động vì những niềm tin, những duyên cớ mà không ai trong chúng ta dám định hình, gọi tên nó là gì….và dẫn đến một quyết định: Thôi thì nên im lặng nốt. Đây là nguyên nhân chính để những địa hạt này luôn là nơi bất khả xâm phạm, một nơi bí ẩn với những người có máu phanh phui, đưa lên công luận những góc khuất, những mảng tối của xã hội đương đại hôm nay. Nhưng cũng thấy rằng, mọi sự chịu đựng đều có những hạn mức, những ngưỡng nhất định, vượt qua ngưỡng ấy mọi thứ đều trở nên biến tướng và khó chấp nhận. Trong trường hợp này thì vấn đề liên quan nghề Y, vấn đề tâm linh cũng không ngoại lệ. Với những sự đi xuống rõ ràng của ngành Y, với những câu chuyện động trời do giới tâm linh gây ra thì nên chăng cũng cần có một cuộc đại phẫu thực sự, xem xét những nguyên nhân gây bệnh và kê những toa thuốc để đưa những giá trị thông thường quay về những quỹ đạo ban đầu… 

Đã đến lúc chúng ta cũng nói lên những hiện trạng của hai lĩnh vực này như những điểm nhấn, những phác họa đầu tiên với mong muốn thông qua đó chuyển đến những tổ chức, cá nhân có trách nhiệm thông điệp về thay đổi để thay đổi những gì đang diễn ra trong hiện tại. 

Câu chuyện thứ nhất: Đãi ngộ lớn nhưng đóng góp chưa xứng tầm. 

Đã qua rồi cái quan niệm: “Nhất Y, nhì Dược, tạm được Bách khoa”, hiện tại Ngành Y không được trọng vọng như những năm 60, 70, 80 của thế kỷ XX, ngành Y được xem trọng như vô vàn những ngành, lĩnh vực tồn tại trong xã hội đương đại hôm nay. Những người chọn học và hành ngành Y, Dược có rất nhiều nguyên nhân để lí giải nhưng tựu trung lại bởi họ có niềm đam mê và nghề Y như một cái nghề để nuôi sống chính họ trong một môi trường có nhiều sự cạnh tranh sinh tồn như hiện nay. Xã hội ngày càng phát triển, mức sống của người dân ngày càng nâng cao rõ rệt, họ không chỉ mơ ước về ăn no, mặc ấm mà phải là mặc đẹp, cuộc sống tiện nghi, không chỉ là những nhu cầu về vật chất mà đồng hành cùng với nó chính là nhu cầu về tinh thần, giải trí. Đó cũng là điều dễ hiểu về những khoản tiền lớn mà không ít người dành cho những chuyến du lịch, nghỉ dưỡng dài ngày ở một nơi xã xôi thay vì lo cho những nhu cầu về vật chất như trước đây. Đặc biệt, người ta quan tâm nhiều hơn về dịch vụ chăm sóc sức khỏe, y tế, nhất là khu vực thành phố, những đô thị lớn. Những cư dân thành thị với những khoản tiền giành dụm, tích góp trong quá trình làm việc đổ xô đi khám, chữa bệnh mong muốn có cho mình một sức khỏe đảm bảo để có thể theo đuổi những hành trình dài, chưa biết lịch trình nghỉ ngơi. 

Nhu cầu khám chữa bệnh tăng tất nhiên trong một chừng mực nhất định thì đó là tín hiệu đáng mừng vì những công dân Việt Nam ngày càng tự bảo vệ mình tốt hơn, các bệnh viện sẽ có cho mình những khoản thu dịch vụ để trang trải và tự nuôi sống chính bộ máy của mình ngoài những nỗ lực từ phía Nhà nước; đội ngũ Y, Bác sỹ cũng vì vậy mà yên tâm hơn với nghề và tận tụy cống hiến vì người bệnh. Song từ chính điều này lại kéo theo một hệ lụy mà hiện nay nền Y tế Việt Nam chưa thể từ giải quyết được ngoài những dự án đang xây dựng và lời hứa của đương kim Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến, đó là vấn đề quá tải của những tuyến bệnh viện cuối, tuyến bệnh viện Trung ương. Ai cũng biết nguyên nhân chính là sự đổ dồn bệnh nhân từ tuyến bệnh viện cơ sở, bệnh viện tỉnh lẻ và một phần xuất phát từ sự gia tăng nhu cầu khám, chữa bệnh từ những cư dân thành thị. 

Bản thân mọi sự quá tải đều gây nên những hệ lụy đáng buồn và khó khắc phục trong một sớm, một chiều mà nó diễn ra trong lĩnh vực Y tế thì lại càng bộn bề những khó khăn hơn. Những bệnh nhân thiếu giường bệnh, thuốc men, dụng cụ y tế không những sẽ ảnh hưởng đến tiến độ điều trị bệnh, vất vả cho những người chăm nom, tổn hại về kinh tế gia đình. Chúng ta thử nghĩ xem nếu lượng người bệnh cứ chồng chất, gia tăng về số lượng thì đó không chỉ là mối lo về nền sức khỏe quốc dân trong một tương lai gần mà còn biến Việt Nam trở thành quốc gia của những bệnh viện, lúc đó niềm tự hào về một Việt Nam được biết đến là cường quốc về dân số sẽ sụp đổ hoàn toàn; sẽ không còn đối tác nào dám làm ăn ở Việt Nam dựa trên những tiềm năng về nguồn nhân lực lâu nay vẫn là điểm mạnh, niềm tự hào và là một động lực lớn dẫn Việt Nam tự tin hội nhập cùng thế giới và khu vực; sẽ không còn quốc gia nào dám ký kết với những lao động Việt Nam xuất khẩu sang làm việc….Liệu khi đó Việt Nam sẽ tồn tại và phát triển như thế nào? Một tương lai không mấy tương sáng là điều mà ai trong chúng ta đều biết và thử hỏi những người Bác sỹ, đội ngũ cán bộ Y tế biết không, câu trả lời chắc chắn là có bởi những người được mang trên mình chiếc áo Blue trắng, được bệnh nhân gọi là Bác sỹ thì phần lớn trong họ đều qua bậc học Đại học, thậm chí một số người có những học vị Tiến sỹ, học hàm Phó Giáo sư, Giáo sư. Chưa kể có một số người được đào tạo chuyên sâu về khoa học quản lý, đào tạo các kiến thức, kỹ năng về hoạch định chiến lược và áp dụng trong Ngành Y tế….Họ hiểu nhưng thử hỏi họ ở đâu trong những bước lùi trong sự xuống dốc đáng báo động của nền Y tế hôm nay. Hay chăng lượng lớn bệnh nhân đang khiến họ tập trung chăm sóc mà vô tình khiến họ quên đi những câu chuyện mà suy cho cùng đó không phải là chức trách và nhiệm vụ của chính họ. 

Sự thật lại không diễn ra như vậy, họ có bận bịu nhưng đó không hoàn toàn là vì toàn tâm, toàn ý cống hiến cho những bệnh nhân đang chờ những bàn tay “mẹ hiền” tự họ. Đây cũng chính là nguyên nhân chính để tôi nói rằng: Ở thành phố lớn, bác sĩ Việt Nam giàu hơn nước ngoài. 

Khi tôi nói ra câu này chắc sẽ có một trong những Bác sỹ thuộc diện này sẽ lên tiếng và yêu cầu tôi nêu lên những căn cứ xác đáng cho nhận định của mình, nếu không sẽ kiện tụng tôi ra tòa vì những sự cáo buộc của bản thân. Cũng xin nói rõ là bản thân tôi chưa đi nước ngoài bao giờ, vậy lí do gì khiến tôi có sự so sánh như vậy cho riêng mình, tôi suy đoán chăng? Điều đó không hề xảy ra, đó hoàn toàn là sự thật, phản ánh rõ ràng những điều tôi chứng kiến, ghi nhận. Một vị Bác sỹ trong một bệnh viện tuyến Trung ương, với trình độ chuyên môn đã được định hình, công nhận thì dĩ nhiên họ sẽ tự có cho mình những khoản lương, thù lao xứng đáng với công lao động của chính anh ta. Trên thực tế, với những cống hiến tận tụy, miệt mài đó thì họ xứng đáng nhận được những những lợi ích ấy nhưng thử hỏi, với một nền kinh tế như Việt Nam có thể chi trả được những khoản tiền lương hậu hĩnh như vậy thì những nền kinh tế lớn mà tôi sắp đưa ra so sánh sau đây lại càng không phải là câu chuyện khó, chưa kể những khoản tài chính dành cho An sinh xã hội của họ cao gấp nhiều lần Việt Nam. 

Vậy lí do gì mà Việt Nam lại giành một khoản tài chính khổng lồ để chi trả cho đội ngũ Y, Bác sỹ này đến vậy? Phải chăng ngành Y vất vả, khó nhọc nên có được sự đãi ngộ đó, hay là ngành Y cứu sống con người nên họ xứng đáng nhận được điều đó? 

Nói về sự vất vả, khó nhọc thì ngành Y có nhưng chưa phải là khó nhọc nhất bởi những Y, Bác sỹ dù làm việc trong những điều kiện khó nhọc thì họ không thể so sánh được với những công nhân làm việc trong các hầm mỏ, những chiến sỹ Bộ đội ngày đêm canh giữ vùng trời, vùng biển thân yêu của Tổ quốc….và còn rất nhiều ngành nghề khác mà mới chỉ nêu ra thôi chắc có người đã không dám lựa chọn và làm việc suốt đời….nhưng so sánh về mặt lương, thưởng thì họ lại thấp, hoặc chỉ tương đương với đội ngũ công tác trong ngành Y. Vậy cái gì đã khiến họ có được sự đãi ngộ đặc biệt ấy? Đó chính là mối quan tâm của Chính phủ, nhà nước trong chiến lược phát triển và hình thành con người Việt Nam hoàn thiện về moi mặt, phục vụ tốt công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hôm nay. Để thực hiện công việc mang tầm chiến lược đó thì đội ngũ Y, Bác sỹ đóng vai trò trung tâm, chi phối, nhân tố quyết định chất lượng, hiệu quả chiến lược này; xem trọng tài năng, sức cống hiến hiện tại của họ và chuyện quan tâm đến thù lao được xem là một trong những động lực để động viên, khuyến khích đội ngũ này yên tâm công tác, chăm sóc tận tình để một Việt Nam ngày càng hung cường, khỏe mạnh. Tuy nhiên, nhìn những gì đang diễn ra với ngành Y trong bối cảnh hiện tại thì có lẽ những người làm công tác này chưa đáp ứng lại được sự kỳ vọng của Nhà nước, nhân dân. Nên chăng chúng ta có quyền nghĩ về sự đại ngộ đó có phần chưa xứng đáng, những đồng tiền, bát gạo bỏ ra chưa có được những hiệu quả nhất định. Đã đến lúc chúng ta nên nhận thức lại vấn đề và có sự chấn chỉnh phù hợp. 

Trong bài viết tiếp theo, tôi tiếp tục nêu lên những hiện trạng, câu chuyện xung quang hai lĩnh vực này (Còn tiếp). 

An Chiến