HỔ PHỤ SINH HỒ TỬ

Dù không tin chắc hoàn toàn đúng nhưng tôi rất tâm đắc với câu "Hổ phụ sinh hổ tử". Để lí giải và bảo vệ cho quan điểm của mình, tôi có thể lấy vô số dẫn chứng mang tính điển hình. Và cũng thực sự đặc biệt hơn khi rất nhiều những người con của các vị tướng được liệt vào diện này. Cặp cha - con cố Thiếu tướng tình báo huyền thoại Phạm Xuân Ẩn là một trường hợp như vậy. 

Về cố Thiếu tướng Phạm Xuân Ẩn, cuốn sách "Điệp viên hoàn hảo" của tác giả: Larry Berman và rất nhiều cuốn sách của các tác giả trong nước đã khắc họa phồn thực và sinh động nhất về một trong những vị tướng xuất sắc nhất thế kỷ XX, là biểu tượng của trí tuệ Việt Nam trong cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc. Ở đó, tướng Ẩn - tên người như cuộc đời bởi bằng chính tài năng, vốn hiểu biết trên nhiều lĩnh vực và nhất là khả năng ngoại ngữ hiếm thấy khi ấy đã từng bước tạo dựng cho mình cái vỏ ngụy trang phù hợp để giúp ông và đồng đội có thể an toàn và hoạt động hiệu quả; chính những thông tin của ông và Tổ điệp báo A2 thuở ấy đã làm cho nhiều chiến dịch, nhiều kế hoạch hành quân của Quân, dân Miền Nam, sự chi viện của Quân, dân Miền Bắc trở nên an toàn và sác xuất thành công cũng vì vậy mà cao hơn. Không những vậy, với những thuận lợi khi đã tiếp cận gần nhất với sào huyệt của quân thù đã giúp cho tướng Ẩn có được những người thông tin mang tầm chiến lược, quyết định vận mệnh, cục diện của rất nhiều trận đánh trên chiến trường....Những chiến công này của tướng Ẩn đã giành được sự ngợi khen từ chính cố Đại tướng Võ Nguyễn Giáp lúc sinh thời; nhiều lần khi tiếp nhận những thông tin từ cụm tình báo A2, Đại tướng đã thốt lên: "như đang ở trong Lầu Năm góc của nước Mỹ"....

Điểm khác biệt lớn nhất của tướng Ẩn chính là mối quan hệ được hình thành trong quá trình thực thi nhiệm vụ. Để tạo được lòng tin, sự an toàn tướng Ẩn đã hóa thân vào những cương vị lúc đó theo đúng nghĩa nhất. ông cũng nói ngôn ngữ của họ, học cách tư duy của họ và cũng chân thành như những người bạn cũng quốc tịch. Nói tóm lại, tướng Ẩn đã sống một cuộc sống "hai trong một" không thể nào tốt hơn. Đây cũng chính là lí do ông có những người bạn vĩnh cửu dù rằng họ đã bất ngờ khi biết ông là tình báo Quân đội Việt Nam; dù có người từng tuyên bố sẽ giết chết ông nếu gặp ông nhưng mãi sau đó, trong chính sách cấm vận và việc ngăn cản những sự tiếp cận từ bên ngoài của nhà nước ta thì vẫn có một số người nuôi hi vọng được gặp tướng Ẩn trước khi rời xa nhân thế. Sức lan tỏa và thu hút ở ông là rất lớn. Nếu nói rằng, ông Ẩn là cầu nối hoàn hảo nhất giữa Việt Nam - Mỹ khi mối quan hệ đó là cần thiết cho cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc Việt Nam. 

Và càng đặc biệt hơn, trước lúc qua đời tướng Ẩn đã kịp truyền lại tình yêu nước Mỹ cho người con trai và hi vọng người con trai đầu Phạm Xuân Hoàng Ân: "Phạm Xuân Ẩn tin tưởng rằng con trai mình có thể đại diện cho một cây cầu mới nối giữa nhân dân Việt Nam và nhân dân Mỹ trong thời kỳ sau chiến tranh".

Con trai huyền thoại tình báo VN phiên dịch cho Chủ tịch nước.

Nếu trước đây, trong chiến tranh tướng Ẩn đã "sử dụng" chính mối quan hệ với những người Mỹ để có những tin tức tình báo chiến lược quan trọng phục vụ cho việc hoạch định, thiết kế những kế hoạch tấn công trên chiến trường và thực sự ông đã làm tốt nhất có thể. Song, người con trai của ông hiện nay không làm nhiệm vụ đó, một nhiệm vụ quan trọng hơn trong tiến trình bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ, tạo đà cho việc phát triển kinh tế, thu hút đầu tư, khoa học kỹ thuật từ chính nền kinh tế lớn thứ nhất thế giới này. 

Trong cuốn sách có tên "Điệp viên hoàn hảo" - Tác giả: Larry Berman có dành một đoạn tương đối dài viết về người con trai của tướng Ẩn: "Năm 1983, người con trai lớn của Phạm Xuân Ẩn là Phạm Xuân Hoàng Ân sang Liên Xô học đại học 5 năm, lúc đầu học ở Học viện ngoại ngữ Minsk sau chuyển sang khoa Phiên dịch tại Đại học Ngoại ngữ Quốc gia Matxcova mang tên Mauris Thorez.

Phạm Ân tốt nghiệp hạng ưu, thông thạo ngôn ngữ tiếng Anh và viết luận văn ngôn ngữ học về đề tài dịch từ tiếng Nga sang tiếng Anh một đoạn trích từ sách của A.A. Kurznetsova "Bên bờ sông Mê Công và sông Hồng".

Phạm Xuân Ẩn từng sống và làm việc với người Mỹ trước khi có cuộc chiến tranh của Mỹ ở Việt Nam. Ông từng đánh giá cao người Mỹ. Sau chiến tranh, tất nhiên Phạm Xuân Ẩn muốn con trai mình cũng như vậy. Phạm Xuân Ẩn nói: "Đảng dạy tôi những điều về hệ tư tưởng. Từ người Mỹ, tôi học được những điều quan trọng khác về nghề báo và phương pháp tư duy. Đó là điều tôi muốn con mình cũng học được như vậy. Tôi muốn con trai tôi có những người bạn là người Mỹ.

Hoàng Ân đã học hai năm ở trường đại học North Carolina, làm việc một nửa thời gian tại thư viện của nhà trường và có một kỳ thực tập ngắn tại tòa báo, giống hệt như cha cháu đã từng làm trước đó 30 năm tại báo Sacramento Bee. Trong một cử chỉ gợi tôi nhớ về cha cháu, Ân chạy đến chiếc ngăn kéo trong phòng đọc sách của gia đình, rồi rút ra các mẩu cắt báo những bài mà cháu đã viết.

Ông Phạm Xuân Hoàng Ân (thứ hai từ phải sang) chụp ảnh cùng Tổng thống Mỹ G.W. Bush tại APEC 2006. 
Bài đầu tiên khiến tôi gần như không còn nghi ngờ gì về sự ảnh hưởng từ bóng dáng của cha cháu, nhưng đồng thời cháu cũng có những nét riêng. Bài báo xuất hiện trên tờ Chapel Hill Herald-Sun số ra ngày 29/5/1993, có tựa đề "Nơi che chở động vật điều trị, phóng thích những con vịt bị thương" được ký tên "Ân Phạm, phóng viên".

Năm 1993, Ân trở lại Việt Nam để bắt đầu làm việc tại Bộ Ngoại giao. Năm 1999, Ân giành được học bổng Fulbright, được học một khóa tại khoa luật trường đại học Duke, Mỹ. Khi cháu cần sự giúp đỡ về tài chính để dự thêm một học kỳ mùa hè tại trường đại học Duke, chủ tịch trường đại học North Carolina Spangler đã không ngần ngại giúp cháu".

Trong công tác chuyên môn của một nhà thông ngôn trong những cuộc hội đàm cấp cao của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Phạm Xuân Hoàng Ân thực sự đã tạo nên những dấu ấn khó phai. Bằng những hiểu biết của mình, nhận thức chính trị sâu sắc, Ân đã làm cho những cuộc hội đàm trở nên thân thiện hơn, mọi khoảng cách dường như đã bị xóa nhòa. Ở đó, cơ hồ chúng ta không thấy sự hiện diện của hai quốc gia từng là kẻ thù không đội trời chung; giữa Việt Nam - Mỹ không còn vị thế của nước thắng trận - thua trận, nền kinh tế thứ nhất thế giới và nền kinh tế thuộc hạng trung bình của thế giới.
Và với những nền tảng đã có, chúng ta tin tưởng rằng, Phạm Xuân Hoàng Ân thực sự là một sự tiếp nối hoàn hảo của người cha mình trên cương vị một công dân tài năng và giàu lòng yêu nước./.

An Chiến