Sức sống “Quyền con người” của Tuyên ngôn độc lập

Đông Phong

“Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền được tự do, và quyền mưu cầu hạnh phúc”…

Tuyên ngôn độc lập – thien anh hùng ca của Cách mạng Việt Nam, áng văn chính luận có ý nghĩa quan trọng khẳng định giá trị về tư tưởng chính trị, pháp luật, về quyền con người và quyền dân tộc; là nền tảng tinh thần, vũ khí lý luận dẫn đường cho Cách mạng Việt Nam đến những thắng lợi to lớn. Có thể khẳng định rằng tư tưởng xuyên suốt của tuyên ngôn là tư tưởng về con nguwoif, quyền con người và được Chủ tịch Hồ Chí Minh nâng lên thành quyền dân tộc.

Trong một lần trả lời phỏng vấn báo chí, Người nói; “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành”. Điều đó cho thấy, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến vấn đề con người và giải phóng con người, co đó là mục đích cao nhất cần phải đạt tới trong mọi hoạt động cách mạng của mình.

Người đã tới các nước phương Tây để kiểm nghiệm giá trị “Tự do, Bình đẳng, Bác ái”. Người đã đại diện cho những người Việt Nam yêu nước, cho cả dân tộc Việt Nam trịnh trọng tuyên bố với thế giới rằng Việt Nam luôn khát khao trở thành “một dân tộc tiên tiến” , một dân tộc tự do, bình đẳng, hòa bình và thống nhất. Trong Tuyên ngôn độc lập, Người viết: “Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!” và “sự thật trở thành một nước độc lập”.

          Vấn đề con người, đấu tranh giành lấy quyền con người và quyền dân tộc được người thanh niên Nguyễn Tất Thành nung nấu từ nhiều nhân tố khác nhau. Trước hết, Người ảnh hưởng trực tiếp từ tư tưởng thương dân của cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc khi cụ chủ trương “ái quốc là ái dân”, “lấy nhan dân làm hậu thuẫn cho tất cả các phong trào cải cách chính trị”. Quan niệm này của thân phụ đã ảnh hưởng rất nhiều tới Nguyễn Tất thành về lòng yêu nước và yêu thương con người, đặc biệt là sức mạnh của quần chúng với phong trào cách mạng. Bên cạnh đó, Người còn được nuôi dưỡng bởi những giá trị truyền thống nhân văn quý báu của dân tộc, đó là lòng yêu thương, quý trọng và tin tưởng con người, vào phẩm giá con người, và đặc biệt là từ thực tiễn cuộc sống bần cùng của nhân dân thuộc địa không có quyền làm người, các dân tộc bị áp bức bóc lột tới thậm tệ.

          Trong khoảng thời gian học lớp đệ nhị niên trrung học niên khóa 1908 – 1909 tại trường Quốc học Huế, Nguyễn Tất Thành đã chững kiến sự khốn cùng của nhân dân trong cuộc khai hóa của thực dân Pháp, Người đã tích cực tham gia phong trào chống thuế, làm thông ngôn cho đoàn biểu tình trước Tòa Khâm sứ đòi những “yêu sách đúng mức” đồng thời “dấy lên tinh thần đấu tranh của đồng bào”.

          Đến với chủ nghĩa Mác – Lênin, Nguyễn Ái Quốc đã tìm được những lời giải cho những câu hỏi bức bách của cách mạng Việt Nam, học ở V.I Lênin tinh thần đấu tranh bất khuất đòi quyền con người và quyền của các dân tộc thuộc địa, Người viết: “…Trong lịch sử cuộc đời đau khổ và bị mất quyền của các dân tộc thuộc địa, Lênin là người sáng tạo ra cuộc đời mới, là ngọn hải đăng chỉ dẫn con đường đi tới giải phóng cho toàn thể nhân loại bị áp bức”.

          Với những nền tảng cơ bản đó, đã hình thành ở Nguyễn Ái Quốc những tình cảm đặc biệt về thân phận con người và nung nấu ý chí đấu tranh giành lấy độc lập cho dân tộc và hạnh phúc cho nhân dân. Với Nguyễn Ái Quốc cứu nước không chỉ đánh đuổi quân xâm lược, giành lấy quyền độc lập dân tộc mà cứu nước còn là cứu dân, giải phóng dân tộc gắn với giải phóng con người, giành quyền độc lập cho dân tộc thống nhất với giành quyền tự do, quyền con người cho nhân dân.

          Từ ý chí kiên cường và trải qua biết bao thử thách của thực tiễn cuộc sống, Nguyễn Ái Quốc đã củng cố vững chắc lý tưởng độc lập, tự do của mình. Trong những năm tìm đường cứu nước, Nguyễn Ái Quốc đã dành nhiều thời gian để khảo sát thực tế, tìm hiểu “Tự do – Bình đẳng – Bác ái” được thực thi ở các nước xưng mình là “mấu quốc” và các thuộc địa như thế nào. Người đã đi vào sào huyệt của chủ nghĩa thực dân để xem cái “hòa nhoáng” của những nền “văn minh với sứ mệnh khai hóa”; Người đã dày công nghiên cứu các cuộc cách mạng tư sản, tư tưởng của những nhà lý luận như Rútxô, Môngtétxkiơ và các nhà tư tưởng tiến bộ khác – điều đó hoàn toàn bị ngăn cấm ở các trường học thuộc địa. Nguyễn Ái Quốc đã tìm thấy ở Tuyên ngon Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Pháp (1789) và Tuyên ngôn độc lập của Mỹ (1776) những “quyền bất khả xâm phạm” của con người. Đây chính là cơ sở quan trọng để Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định rằng nhân dân và dân tộc Việt Nam cũng phải được hưởng những “quyền bất khả xâm phạm” đó.