Thành tựu về xóa đói giảm nghèo trong phát triển quyền con người ở Việt Nam

Nhân Ngày quốc tế nhân quyền (10-12), 64 năm Liên hợp quốc công bố Tuyên ngôn quốc tế nhân quyền (1948 - 2012), nhìn lại quá trình cách mạng dưới sự lãnh đạo của Ðảng Cộng sản Việt Nam, chúng ta bền bỉ đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước đem lại quyền làm người cho mọi người dân. Thực tế, những thành tựu đáng kể mà Việt Nam đạt được trong công cuộc xóa đói giảm nghèo trong hơn nửa thế kỷ qua là một minh chứng cụ thể bác bỏ sự xuyên tạc của các thế lực thù địch, cũng như ý kiến thiếu thiện chí của một số chính phủ, tổ chức quốc tế đối với vấn đề nhân quyền ở Việt Nam.

Ðối với vấn đề nhân quyền, quan điểm của Liên hợp quốc (LHQ), cũng như quan điểm và luật pháp Việt Nam đều khẳng định các quyền cơ bản của con người là: quyền sống, quyền tự do và an ninh cá nhân, quyền bình đẳng trước pháp luật và được pháp luật bảo vệ, quyền được tự do đi lại và cư trú... Các quyền ấy chỉ có thể được thực hiện khi các nhu cầu thiết yếu của con người được bảo đảm, đó là sự đáp ứng nhu cầu về ăn, mặc, ở, về nước sạch, khám, chữa bệnh và giáo dục. Ðiều này thể hiện rõ ở khát vọng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Người nói: "Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành"…

Mong muốn phát huy dân chủ hay hiện thực hóa quyền con người phụ thuộc không ít vào kết quả XÐGN, nâng cao chất lượng sống của người dân. Thực tế này càng làm rõ giá trị to lớn của các chính sách XÐGN của Nhà nước Việt Nam. Nhờ có các chính sách XÐGN nhất quán và sự kiên trì trong triển khai thực hiện, Việt Nam đã giữ được chính trị - xã hội ổn định, toàn Ðảng, toàn dân và toàn quân luôn thống nhất trong một khối đoàn kết, cùng vượt qua khó khăn để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Theo Oxfam International, trung bình mỗi ngày ở Việt Nam có khoảng 6.000 người thoát khỏi đói nghèo trong vòng 16 năm qua. Ngân hàng Thế giới đã hợp tác với Chính phủ Việt Nam cùng làm việc với các Chính phủ khác để tiến hành phân tích và nghiên cứu và sau đó thiết kế và đề xuất các biện pháp can thiệp bằng chính sách. Các phương diện nhận được hỗ trợ là theo dõi đói nghèo, phân tích đói nghèo, lên kế hoạch xóa đói giảm nghèo chiến lược, hợp tác trong chính sách xóa đói giảm nghèo và hợp tác đầu tư xóa đói giảm nghèo. Kèm theo việc xây dựng năng lực là một loạt các công cuộc triển khai thực hiện chính sách phát triển và các dự án xóa đói giảm nghèo mục tiêu.

Trước hết, Việt Nam đã có một hệ thống đánh giá và theo dõi đói nghèo theo thời gian và theo các khu vực cũng như các nhóm kinh tế-xã hội uy tín, với các dữ liệu từ các vòng Điều tra Mức sống Hộ gia đình Việt Nam (VHLSS) là nguồn cung tin cho các cuộc tranh luận và nói chuyện xung quanh ván đề xóa đói giảm nghèo, và ảnh hưởng đến quá trình xây dựng chính sách cũng như phân bổ nguồn lực. Cuộc điều tra mức sống với dự hỗ trợ của các nhà tài trợ được thực hiện vào năm 1992-93, 1997 và 1998, và một loạt các cuộc điều tra mức sống hộ gia định Việt Nam do nhà nước cấp vốn được tiến hành năm 2002, 2004, 2006, 2008 và 2010 đã có những ảnh hưởng sâu sắc đến cách hiểu về đói nghèo tại Việt Nam.
Từ năm 1992, thời điểm mà tỷ lệ dân số đói nghèo ước tính là 58%. Nhiều trẻ em không có cơ hội hoàn thành các chương trình giáo dục, và nạn đói và suy dinh dưỡng xảy ra phổ biến ở các khu vực nông thôn. Hầu hết các hộ gia đình sống dựa trên nền sản xuất nông nghiệp tự cung tự cấp. Cho đến năm 2008, tỷ lệ đói nghèo đã giảm xuống mức dưới 15%, một sự tiến bộ chưa từng có trong các thời điểm hiện tại. Phần lớn trẻ em đã hoàn thành giáo dục tiểu học và hầu hết trong số đó được tiếp tục theo học trung học. Đói nghèo tuyệt đối rất ít, chủ yếu còn xảy ra ở các khu vực bị cô lập và do tác động ngắn hạn của hạn hán hoặc những biến đổi thời tiết bất thường khác. Những năm gần đây đã chứng kiến một bước chuyển biến lớn trong thị trường lao động: nhiều công nhận đã chuyển từ làm việc trong ngành sản xuất nông nghiệp sang làm nhũng công việc có thu nhập cao hơn trong ngành công nghiệp và dịch vụ.

Theo Báo cáo của Chính phủ trước Quốc hội vào tháng 5-2012, mặc dù ngân sách còn khó khăn nhưng Nhà nước vẫn ưu tiên bố trí tăng thêm nguồn lực để thực hiện các chính sách xã hội, các chương trình mục tiêu quốc gia. Ðến hết năm 2011, cả nước có 57/63 tỉnh, thành phố đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi, 63/63 tỉnh, thành phố đạt chuẩn phổ cập giáo dục trung học cơ sở. Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng giảm còn 16,8%... Các Ngân hàng Chính sách xã hội, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn triển khai hoạt động tín dụng với lãi suất cho vay ưu đãi đến tận từng thôn, bản, khu dân cư ở vùng sâu, vùng xa. Học sinh, sinh viên thuộc hộ nghèo được hưởng các chế độ miễn, giảm học phí, được vay tín dụng sinh viên. Chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế đều có sự ưu tiên cho người nghèo. Bên cạnh đó, quyền tiếp cận những dịch vụ cơ bản như nước sạch, chăm sóc sức khỏe, giáo dục ngày càng được củng cố vững chắc trong pháp luật, được cụ thể hóa bằng các chương trình mục tiêu quốc gia. Trong giai đoạn khủng hoảng kinh tế toàn cầu hiện nay, Việt Nam áp dụng các chính sách bảo đảm an sinh và phúc lợi xã hội cho mọi người dân. Giám đốc UNDP tại Việt Nam, bà Setsuko Yamazaki bình luận: "Việt Nam đã đạt được sự chuyển biến ấn tượng về tuổi thọ trung bình, tăng từ 65,6 tuổi năm 1990 lên 75,2 tuổi năm 2011; tổng thu nhập quốc gia (GNI) bình quân đầu người tăng từ 855 USD lên 2.805 USD trong cùng giai đoạn". Khẳng định thành tựu của Việt Nam trong XÐGN, tháng 10-2010, Học viện phát triển nước ngoài (ODI) tuyên bố trước một hội nghị của LHQ rằng: "Việt Nam là một trong hai nước đi đầu trong việc giảm nghèo và cải thiện sức khỏe theo các Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ".

Lịch sử thế giới cho thấy những quốc gia nào quan tâm đến đời sống người dân thì duy trì được sự ổn định, có điều kiện để phát triển. Ðó cũng chính là bằng chứng thuyết phục nhất để chứng minh bản chất nhân văn và quan điểm "của dân, do dân và vì dân" của Nhà nước Việt Nam.

 Cây Sung Dâu