XIN ĐỪNG QUY KẾT, NỀN VĂN HÓA VIỆT KHÔNG CÓ TỘI

Đã từ lâu lăm rồi, để giữ gìn và phát huy hình ảnh trên khắp năm châu, mỗi người Việt đều tự ý thức được cách ăn nói, hành xử sao cho phù hợp, không tạo những cái nhìn thiện cảm và thậm chí ít nhiều còn làm tỏa sáng nét đẹp, cốt cách của một dân tộc anh hùng, hiếu khách. Điều này càng được đặt ra cao hơn, xem trọng hơn đối với những người thường xuyên có mối quan hệ tiếp xúc với những người ngoại quốc, những người hoạt động như một đại sứ về thương hiệu, thương mại và quảng bá hình ảnh con người và đất nước Việt Nam. Hiểu được điều này mới thấy được tại sao mấy ngày hôm nay, người Việt nói chung lại có những phản ứng gay gắt, lên án không thương tiếc trường hợp Nữ tiếp viên bị Nhật bắt giữ vì nghi ngờ vận chuyển lậu hàng hóa bị ăn cắp. 

Trên nhiều diễn đàn, đã xuất hiện không ít những bài viết với sự nhìn nhận đa chiều đã cho những hành động vừa qua như một "Nỗi hổ thẹn của người Việt!": "Bạn Dương Hoàng Sơn cho biết: "Là một du học sinh Nhật, tôi cảm thấy vô cùng xấu hổ khi xem bản tin thời sự về việc nữ tiếp viên của VietNam Airlines bị bắt. Thật khó có thể diễn tả được cảm giác khi mọi người cùng lúc quay sang nhìn tôi. Đây không phải là việc làm của tôi, nhưng tôi cũng phải cảm thấy hổ thẹn, nghẹn ngào trước những người bạn sống chung. Vì họ không thể tưởng tượng được rằng, đến ngay cả những nữ tiếp viên hàng không còn có thể làm vậy!"

Tỏ ra khá bức bối với hành động này, người dùng Tommy Do cho biết: "Trong mỗi chuyến bay, các bạn là hình ảnh đại diện cho một quốc gia, vậy mà các bạn lại có thể hành động như vậy. Nếu đây là sự thật, các bạn có nhận thấy rằng, chính các bạn đang trở thành nỗi hổ thẹn của người Việt!? Trên mạng đã có biết bao tấm ảnh nói về cách phân biệt đối xử của người nước ngoài đối với dân Việt. Một lần nữa, các bạn lại giúp họ có thêm lý do để tô đậm dòng chữ đó lên".

Và rất nhiều câu chuyện tương tự đã được nhiều bạn đọc, công luận nêu lên như thể đây là một "căn bệnh" xuất hiện từ lâu nhưng chưa thấy một động thái tích cực để ngăn chặn và chữa trị. Nhưng xem chừng chúng ta đã nghĩ quá xa, quy kết quá vội không trong một câu chuyện mà lẽ ra nên có thời gian để suy xét và kết luận vấn đề. 

Đối với một con người Việt Nam, dù làm một nghề gì, lao động và làm việc trên địa vị công tác nào thì việc giữ gìn hình ảnh quốc gia, tôn vinh những giá trị Việt là trách nhiệm luôn thường trực. Việc xem trọng và đặc biệt quan tâm tới những con người có các ngành nghề liên quan đối ngoại, tiếp viên hàng không hay du học, lao động ở nước ngoài...có chăng là một sự cảnh báo và đề phòng nhất định bởi tính đặc thù và nguy cơ cao hơn các chủ thể thực hiện những công việc khác. Và một điều xuất hiện rất đỗi bình thường là đối với những ngành nghề bên trong, ít có mối quan hệ với bên ngoài đã xuất hiện không ít những hành vi tiêu cực như ăn cắp, tham ô, tham nhũng và thậm chí không ít hành động trong đó đã tạo ra không ít sự căm phẫn, lên án từ một bộ phận không nhỏ trong xã hội. Đáng chú ý như hành vi của đối tượng trong vụ giết người tại Bắc Giang hay hành vi của đối tượng Nguyễn Đức Nghĩa tại Hà Nội....Nếu so sánh về mức độ và hậu quả gây hại cho xã hội thì hành vi của nữ tiếp viên hàng không kia nếu xảy ra trên thực tế sẽ chẳng là gì so với những hành vi man rợ nêu trên. Và cũng đã có vô số những hành vi tương tự nữ tiếp viên kia đã xuất hiện trong những ngành nghề quốc nội. 

Đến đây, hiểu thấu điều này để chúng ta thấy thêm một thực cảnh mà chắc ai cũng biết là: Đối với những hành vi diễn ra bên trong như đã nêu đã có ai lên tiếng coi đó là nỗi hổ thẹn hay một từ ngữ có mức độ tương tự. Có chăng chúng ta chỉ mải mê đi lí giải nguyên nhân dẫn đến hành động kia xuất phát và những chế tài, hình phạt mà những đối tượng kia sẽ phải lãnh nhận; song, thực sự thì chưa có ai quan tâm những vụ án, những hành vi man rợ ấy một khi được lan truyền sâu rộng trên các cơ quan báo chí và truyền thông thì người nước ngoài sẽ nghĩ gì về người Việt? và liệu những hành vi ấy có được nhìn nhận tích cực hơn hành vi của nữ tiếp viên hàng không kia không?

Tôi tin chắc rằng, với sự theo dõi sát sao của công luận và những cơ quan báo chí, những bạn bè quốc tế Việt Nam sẽ không khó khăn gì để tiếp cận và hiểu sâu hơn về diễn biến, tình hình của một số vụ việc nổi cộm trong thời gian gần đây (như đã nêu). Chúng ta cũng không thể hướng lái và họ suy nghĩ đó là một sự bồng bột, thiếu suy nghĩ của những đối tượng thực hiện hành vi. Họ sẽ nhìn đó như một điểm nhấn, một vết nhơ trong nền văn hoá và giá trị nhân cách con người Việt. Thử hỏi nếu như vậy thì tổn thất bên nào sẽ lớn hơn. 

Nói như vậy để thấy rằng, chúng ta không thể nào khẳng định được trong nội bộ một cơ quan, tổ chức bất kỳ gồm những con người hoàn toàn trong sạch và quá trình làm việc của họ sẽ không có những vết nhơ đáng hổ thẹn. Chúng ta cũng đừng tuyệt đối hóa, xem trọng một ngành nghề, một vị trí công tác mà ngộ nhận những suy luận tiếp theo. Việc phát lộ ra hành vi bẩn của nữ tiếp viên kia nên xem đó là một câu chuyện bình thường và thái độ, sự nhìn nhận của nước bạn không phải từ bản chất câu chuyện mà xuất phát từ chính cách ứng xử, giải quyết và tham gia làm sáng tỏ từ cơ quan chức năng của chúng ta. 

Xin đừng quy kết, nền văn hóa Việt không có tội. 

An Chiến