VỀ MỘT CÁCH ĐƯA TIN CỦA RFA

Với tiêu đề Vì sao công an dùng vũ lực với dân?, Đài Á Châu Tự Do (RFA) đã tường thuật lại lời kể của một trong số các "nạn nhân" đã bị đánh tại tỉnh Lâm Đồng: Trần Thị Nga (tên gọi khác là Nga "Phủ Lý"). 

Về chuyện này, xin được bàn về cái lẽ thông thường mang tên báo giới trước. Theo đó thì đã làm báo dù không ai bảo ai nhưng họ đều hiểu rằng cái tên tiêu đề hết sức quan trọng đối với việc tồn tại hay ra đời của một bài viết. Đã có không ít câu chuyện dở khóc, dở cười kiểu râu ông nọ chắp cằm bà kia gây cho không chỉ tác giả bài báo mà cả toà soạn báo đó gánh chịu không ít hậu quả đáng tiếc. Điều này lại càng được báo động trong bối cảnh các tờ báo chạy đua với nhau không chỉ ở cái tài viết lách mà còn ở cả cách đặt tên tít, tên bài thu hút được ngay lập tức độ giả của mình. Việc quá lạm dụng cũng bắt nguồn tự sự ưu tiên mang tính thị hiếu này. Tuy nhiên, nói gì thì nói, trong bất cứ một thời đại này, dù được gắn với những tiêu chí đi kèm nhưng có tính sống còn đi nữa thì sẽ là kiêng kị nếu tên bài và nội dung trong bài viết không phù hợp với nhau; hay nói cách khác, hiện tượng cái tên chỉ để thu hút sự chú ý đơn thuần của người khác chứ không liên quan nhiều lắm tới nội dung chỉ nên để giành cho thứ báo chí nghiệp dư, đội ngũ làm báo chỉ để làm báo. 

Trần Thị Nga sau một lần bị đánh (Nguồn: Interntet). 

Ấy vậy mà riêng với bài viết Vì sao công an dùng vũ lực với dân?, RFA lại dính vào cái lỗi hết sức sơ đẳng đó. Bởi, theo lẽ thường với cái tên tiêu đề như thế thì nội dung của bài viết phải xoay quanh hai chữ tại sao? Nghĩa là tác giả bài viết phải đưa ra chính kiến của mình về cái sự "Công an dùng vũ lực với người dân", song đọc cả bài viết không có lấy một chi tiết đề cập tới điều này. Và nếu người viết đặt lại tên bài viết thì nên chăng đó là "tường trình của Trần Thị Nga về vụ bị đánh tại tỉnh Lâm Đồng".

Ai cũng hiểu rằng, bấy lâu nay đã xuất hiện không ít trường hợp sau khi bị đánh, bị tấn công đã vu cho Công an (công cụ chuyên chính của chính quyền) thực hiện. Từ vụ Nguyễn Chí Tuyến tại Hà Nội cho tới vũ Đinh Quang Tuyến tại TP Hồ Chí Minh và nay là trường hợp một đám người quê Nghệ An (Lê Đình Lượng, Chu Mạnh Sơn), Hà Nam (Trương Minh Tam, Trần Thị Nga). Những lời "tố cáo" không chứng đó cứ kéo dài và đương nhiên do không cụ thể nên Công an - đối tượng bị tố cáo đã không có trách nhiệm điều tra, làm rõ.... Và mọi sự vẫn cứ tiếp tục nằm trong bóng tối khi đám người bị đánh không rõ lí do yên chí rằng mình đã tố cáo được chủ thể cần tố cáo, chủ thể bị tố cáo vẫn cứ rung đùi khi nó không liên can tới mình.... Trong một bối cảnh như thế thì những người xung quanh, quan tâm tới câu chuyện lại thiếu đi một lí do kiểu tại sao thế? Có thật thế không? tại sao Công an lại đánh người dân và tại người dân lại bị Công an đánh?

Có vẻ như nhà đài RFA đã ngửi rất tốt cái nhu cầu, cái thiếu hụt thông tin này nên đã rất nhanh chóng khai thác và thu hút sự quan tâm của độc giả vào điều này. Vậy nhưng, quả thực họ có lẽ chỉ giỏi được ở khía cạnh "ngửi mùi", "đoán định nguồn hơi" chứ không đủ khả năng để đi giải mã bất cứ một điều gì? Đáng nói hơn, dù không thể đáp ứng được sự quan tâm của độc giả, công chúng song họ cũng không thể nghĩ ngay, biến tấu ngay kiểu như BBC từng mở rất nhiều diễn đàn đề bàn luận, mời rất nhiều các học giả từ Việt Nam, nhiều nước trên thế giới tham gia! 

Thêm nữa, họ (RFA) đã tường thuật lại câu chuyện trên lời kể của một kẻ mà chỉ cần nhắc tên thôi thì nhiều người đã "tởm lợm", đã dị ứng bởi cái trò "biến đổi, thêm thắt câu chuyện" đến nỗi biến dạng của một kẻ vẫn tự xưng mình là dân oan như Trần Thị Nga.  

Nói tóm lại, trong việc phản ánh và tham gia bình luận chuyện đám người bị đánh tại Lâm Đồng, RFA thêm một lần nữa chứng tỏ sự nghiệp dư trong quá trình tác nghiệp của mình. Theo đó, họ chỉ giỏi vu khống, bôi lem sự thật hơn là đứng ra luận giải, đánh giá vấn đề một cách công bằng và khách quan. Và điều đó càng thực sự lộ rõ hơn khi chính họ không biết dấu đi cái dốt, cái kém cỏi của mình mà cứ phô ra cho thiên hạ thấy!

An Chiến